Fakir ama mutlu bir ülke!

Gizemli tapınaklar, fakir ama mutlu insanlar, peşinizi hiç bırakmayan bir koku ve dünyanın en yüksek tepeleri…Nepal’de çok farklı bir atmosfer sizi bekliyor. Başkent Katmandu tam bir tapınaklar şehri. Fakirliğe inat, gülen ve mutlu yüzler ise ülkeyi daha çok sevmenizi sağlayacak.

Hanife Baş

Katmandu, Himalayalar, Everest, tapınaklar… Eskinin çiçek çocuklarının en önemli duraklarından. Gizemli ve bir o kadar da macera vaat eden bir ülke, Nepal… Ülkeyi görmek için sabırsızlanıyorum. Uçağın indiği havalimanı salaşlığı ve döküntü haliyle ilk etapta ‘nereye geldim’ diye sorgulatacak türden. Katmandu’da,  Tribhuvan Havalimanı’ndayız, bir hayli köhne. Kapıda vizemizi almayı başarıp, zor bela havalimanından çıkıyoruz. Bizi bekleyen yerli rehberin eşliğinde daracık sokaklardan meraklı bakışların arasında otelimize doğru yöneliyoruz.

Nepal’in başkenti Katmandu, daracık sokakları, renkleri, çok farklı insanları, çarşıları ve değişik mimarisiyle hayranlık uyandırıcı. Her yerde fakirliğin izleri görülse de farklı bir kültür ve yokluğa karşın alabildiğine gülen yüzler… Eskimekten yıpranmaya doğru giden kıyafetleriyle dilenenler, yalın ayak dolaşanlara bir süre bakakalıyorum. Çok farklı bir kültür ve insanlar, bir anda ‘rüyada mıyım’ diye düşünüyorum. Yıllardır televizyonlardan izlediğim Hint kültürü ve ‘sadu’lar işte tam karşımda. Ayaklarına kadar uzayan saçları, her yanlarından akan fakirlik ama gözlerinden belli olan bilgelik… Katmandu’da, Durbar Meydanı’ndayız nihayet. Tanrıların vadisi denilen kısımda ilginç mimarili binalar, tapınaklar ağzımızı açık bırakacak türden.

TAPINAKLAR ŞEHRİ

Her tanrıya bir tapınak atanmış. En ilginçlerinden biri ise müzik tanrısının tapınağı. Rüzgarın rahatlatıcı esintisi eşliğinde tapınakta asılı zillerin ahenk içinde Himalayalara karşı çınlayışı, ‘İyi ki gelmişim’ dedirtiyor. Şehirdeki Durbar ve Patan meydanları yaşamın yoğun olduğu bölgeler. Dini yapılar öne çıkıyor. Maymunlar tapınağı olarak da bilinen Swayambhunath Tapınağı da bu bölgede önemli sayılıyor. Budistler kutsal sayılan bir tepede yer alan bu tapınakta Buda’nın nirvanaya ulaştığına inanıyor. Çevrede koşturan maymunlar arasında yokuşça bir tepeyi tıknefes çıkıyoruz.

Kendinizi etraftaki maymunlardan da kollamanız gerekiyor. Yol, Buda heykelleriyle süslenmiş. Tepeden görünen büyüleyici manzara ve gizem her şeye bedel…Bodnath Tapınağı ise Buda’nın lotus çiçeğini andıran gözbebeklerinin tapınak üzerinde en iyi görülebileceği mekanlardan biri. Durbar’daki diğer önemli tapınaklardan biri ise Kumari Sarayı. Burada tanrıça olduğuna inanılan küçük kız oturuyor. Bunun da nedeni Tanrıça Kumari’nin reenkarnasyon inancı gereği tekrar tekrar dünyaya geldiğine inanılması. Bu nedenle onu temsilen küçük bir kız seçiliyor…

Dünyanın her yerinden gelen ziyaretçilerle turist akınının arasında yolumuzu bulmaya çalışıyoruz. Katmandu yakınlarındaki Şiva merkezi de Paşupatinat geniş sur duvarıyla çevrili. Yerli rehberimizden, Durbar Meydanı’nın Unesco dünya mirası listesinde yer aldığını da öğreniyoruz. Ülkede Budizm ve Hinduizm inancı hakim. Katmandu Vadisi’nde bu iki inanca ait iki binden fazla büyük küçük tapınak var. Bazı tapınaklara Hindu olmayanların girilmesine izin verilmiyor. Ama izin verilen birkaç tanesine girerek Hindu duaları ve törenlerini ilgiyle izliyoruz… Ülkede tapınaklar Budizmin üç önemli ismi olan Kirişna, Vishu ve Şiva’ya adanıyor. Her din yayıcısına adanan tapınaklar mimarileriyle ayrılıyor.

Sıra geliyor alışverişe… Pek çok tapınağın çevresindeki avlularda her türlü el sanatı ve turistik eşya satan dükkanlar bulunuyor. İlginç hatıra eşyalarımızı almayı ihmal etmiyoruz, tabii ki. Asıl alışveriş iştahımızı ise Thamel Caddesi’ne saklıyoruz. Daracık sokaklar, köri kokusu eşliğinde sayısız hediyelik eşyacı… Birbirini ezen insanlar ve yapışkan satıcılar arasında kalabalıkta, maskeler, şallar, tütsüler, yerel kıyafetler, biblolar, el işlemeleri… Sıkı pazarlıklar derken neyseki bir şeyler almayı başarıyorum. Yorgunluğa, açlık eşlik edince rehberin tavsiye ettiği bir restorana giriyoruz. Hijyen ülkede önemli sorun. Hele benim gibi titizseniz yanınıza bol bol ıslak mendil almanız şidettle tavsiye edilir.

PİRİNÇ TEMELLİ MUTFAK

Katmandu mutfağı, Hint ve Tibet’in etkisinde. Yemekler basit ama lezzetli. Bölgede en çok yetişen pirinç, temel besin maddesi. Ve her şeyde köri sosu. Zaten ülke genelinde bu koku bir hayli baskın. Yemekler bolca baharatlı. Bhat denilen pirinç lapası, daal denilen sulu mercimek yiyoruz. Noodle çorbası ve sebze yemeği Alu tama’yı da da deniyoruz… Hijyene ve kokuya aldırış etmezseniz yemekler şahane.

Çok ilginç ve insanda yeni ufuklar açan bir ülke olan Nepal. Orta Asya’da, Çin ile Hindistan arasında yer alıyor. Ülkenin sınırları içinde 8 bin 848 metreyle dünyanın en yüksek noktası olan Everest var. Aynı zamanda dünyanın da çatısı. Çok yüksekte kurulu. Everest yanında en yüksek zirveler olan Makalu, Annapurna’yı da sınırları içinde barındırıyor. 29 milyon nüfusa sahip ülkede halkın büyük bölümü tarımla uğraşıyor. Nepal halkının çoğunu Hindistan’dan gelen Gurka’larla, Güney Hindistan’dan gelen Bhutia’lar ve Nevar’lar oluşturuyor. Ülke halkının yüzde 80’i Hindu. Halk bir hayli fakir. Zaten dünyanın en fakir ülkeleri arasında. Türk filmlerindeki deyişle ‘fakir ama gururlu ve mutlu’ Katmandu, seyahat anılarım arasında en özel yerini şimdiden alıyor.

******************

ÖLÜLERİNİ YAKIYORLAR

Nepalliler öldüklerinde cenazeleri yakılıyor ve külleri nehre bırakılıyor. Eğer ölen kişinin ya da ailesinin maddi durumu yerindeyse bu yakılma işlemi, merasim eşliğinde büyük tapınaklardan birinde gerçekleşiyor. Ölü yakılma merasimi izlemek isteyenlerin Pashupatinath Tapınağına gitmesi gerekiyor. Ama kokuya katlanmak şart. Herkese de tavsiye edilmiyor. Ölü yakma işlemi Bagmati Nehri’nde yapılıyor. Nehir üzerindeki köprünün üst tarafında asiller, alt tarafında ise halktan insanlar yakılıyor. Tören yaklaşık üç saat sürüyor. Bu görevi ailenin erkek çocuğu yapıyor. Yakılma esnasında gelen keskin koku günlerce midemi bulandıracak türden. Yakılan küller nehre atılııyor. Yeniden doğuma inanıldığı için çok yas tutulmasa da ailenin erkekleri saçlarını sıfıra vurduruyor.

NEPAL

*Başkenti: Katmandu

*Nüfusu: 29 milyon

*Yönetim: 2001’den beri Cumhuriyet

* Dil: Nepalce

*Din: Hinduizm, Budizm

*Türkiye’den dört saate yakın ileride

*Ülkede trafik soldan akıyor

* Para birimi Nepal Rupisi

*Kuzeyinde serin yazlar ve sert kışlar, güneyinde ise subtropikal yazlar ve ılıman kışlar yaşanıyor