Haydi e-spor’a!

Elektronik spor kısaltmasıyla e-spor… Son yılların en gözde alanlarından. Organize video oyunu yarışmalarına verilen ad. Çok hızlı büyüyor. Dünyadaki izleyici sayısı 380 milyona ulamış durumda. Kısa sürede futbolu geride bırakması bekleniyor. Ülkemizde de hızla gelişimini sürdürüyor. Gençler için de önemli bir meslek haline geldi. İyi oyuncuların kazancı 13 bin dolardan başlayıp 83 bin dolara kadar çıkıyor. Transfer olurken ciddi paralar alanlar da var… Her yönüyle e-spor’a mercek tuttuk.

Hanife BAŞ
Bilgisayar başındaki genç çocuk oyun oynarken, dev ekranda on binlerce kişi tarafından izleniyor. Geçtiği her engel, atladığı her aşama heyecana neden oluyor… Kitleleri harekete geçiren futbol, basketbol gibi oyunlara yeni alternatif olarak güçlü bir şekilde geliyor.. Evet, elektronik spor yani kısaltmasıyla e-spor’dan bahsediyoruz… Günümüzde öne çıkan gözde alanlardan biri. Önceden çocuk oyunu gibi görülen bu alan artık herkesin ilgisini çekmeye başladı…
Bir bilgisayar, oyun konsolu ya da mobil oyunun, mecra bağımsız, bir kulüp temsili ile oynandığı noktada e-spor ortaya çıkıyor. Bugün, FIFA, League of Legends (LOL), Country Strike, Zula, PUBG gibi oyunları Beşiktaş, Galatasaray veya Fenerbahçe formasıyla profesyonel olarak oynadığınızda artık siz de bir e-spor oyuncusu sayılıyorsunuz. Elektronik spor, organize video oyunu yarışmalarına verilen isim. Oyunlar, genellikle profesyonel oyuncular arasında profesyonel organizasyonlar ile düzenlendiğinde bu ismi alıyor. E-spor’da en çok rastlanan oyun türleri strateji, dövüş, birinci şahıs nişancı oyunları ve spor oyunları.
E-spor dünyada da parlayan bir yıldız. Dünyada e-spor taraftar sayısının 165 milyona, izleyici sayısının ise 380 milyona ulaşması bekleniyor. Sektörün büyüklüğü de 1 milyar dolara ulaştı. E-spor’da en popüler oyun olan League of Legends 500 milyon taraftara sahip. Bu rakamla dünyada en fazla taraftar sayısına sahip futbol kulübünü ikiye katlıyor. E-spor’un bu gidişatla 5 yıl içerisinde futbolu yakalaması bekleniyor.

TÜRKİYE’DE 4 MİLYON TAKİPÇİ
Türkiye’de e-spor takipçilerinin sayısı 4 milyon. Dijital oyunlardan Türkiye’de elde edilen gelir ise 878 milyon dolar. Dijital oyun sektöründe dünyada 18’inci sıradayız. Ülkemizde amatör e-spor takım sayısı 15 binin üzerinde. Takım bünyesinde oynayan oyuncu sayısı da 60 bini aşmış durumda. Oyuncuların yüzde 37’si hem bilgisayar, hem mobil hem de konsol kullanıyor.
E-spor için federasyon da kurulmuş durumda. Türkiye E-Spor Federasyonu Kurucu Başkanı Alper Afşin Özdemir, federasyon olarak sektörün büyümesine katkı sağlayacaklarını söylüyor. Yeni bir sektör doğduğunu ve gelişime açık olduğunu dile getiren Özdemir, “Federasyon olarak önceliğimiz e-sporcu lisansları, e-spor merkezlerinin kurulması, farklı oyunların müsabakalaştırılması, ligleştirilmesi olacak. Sektördeki oyuncularla beraber federasyonun gelişimine katkı sağlayacak her projeyi hayata geçireceğiz” diyor. Özdemir, federasyonlarına lisanslı kulüp ve oyuncu sayısının çok hızlı şekilde arttığını ve 80’e ulaştığını belirtiyor. Dünyada e-spor gelirlerinin yıldan yıla yüzde 38 oranında büyüdüğü ve 2018’de oyun sektörünün hacminin 135 milyar dolara yükseldiğini de aktaran Özdemir, Türkiye’de online oyun gelir büyümesinin 2018’de yüzde 7.1 iken, 2019’da bu oranın yüzde 8.1’e yükselmesinin beklendiğini kaydediyor.

ÖNEMLİ BİR MESLEK HALİNE GELDİ
Diğer yandan e-spor oyunculuğu önemli bir meslek haline geldi. Özdemir, oyuncuların ücretlerinin oynadıkları pozisyon, deneyim ve niteliğiyle doğru orantılı olduğunu ifade ediyor. Çok değişken rakamlar var ama üç yıl öncesine göre bunlarda ciddi artışlar yaşanıyor. İyi oyuncuların kazancı 13 bin dolardan başlayıp 83 bin dolara kadar çıkıyor. Transfer olurken ciddi paralar alanlar da var.
Alper Afşin Özdemir, bu alanın yeni bir meslek haline de geldiğini vurgulayarak, her spor dalında olduğu gibi e-spor’un da öncelikli yetenek gerektirdiğini kaydediyor: “Bir e-spor oyuncusu ya da e-spor takımı rakiplerinden öne geçmek için ciddi strateji kurma becerisine sahip olmak zorunda. E-spor öncelikle çok sıkı çalışma gerektiriyor. Hem bedensel hem de e-spor oyunları bağlamında taktiksel anlamda. Bu alanda başarılı olmak isteyen gençlere tavsiyem öncelikle disiplinli ve düzenli çalışmaları, kendilerini geliştirmeleri olacaktır. Ayrıca e-spor’da gençlerimiz için tek kariyer imkanı oyuncu olmakla sınırlı değil. Yeni olduğu kadar büyük potansiyel barındıran, gelecek vadeden bu alanda e-spor antrenörlüğü, hakemlik, yayıncılık, analistlik, insan kaynakları uzmanlığı, organizatörlük, etkinlik yöneticiliği, hukuk, finans uzmanlığı gibi birçok farklı kariyer imkanı bulunuyor. Artık üniversiteler bu alanla ilgili bölümler açıyor ve burs veriyor. Ayda 10-20 bin TL arasında kazançları oluyor.”
Uluslararası başarı için de çalıştıklarını dile getiren Özdemir, şunları söylüyor: “Çin, Kore, Tayvan bu sektörde öncü ülkeler. Türkiye’yi de öncülük eden ülkeler arasına taşımak istiyoruz. Fakat Türkiye olarak e-spor alanında geç kaldığımız bir durum söz konusu değil. Aksine çok iyi takımlarımız ve oyuncularımız var. Bunların uluslararası arenada rekabet edebilmesi için gerekli altyapıyı sağlamak için federasyon olarak gerekli çalışmaları yürüteceğiz. Türkiye’de e-spor ciddi büyüme gösteriyor. Gerek oyuncular ve takımlar, gerekse marka yatırımlarında açıkça bunu görebiliyoruz.”

FUTBOLDAN FAZLA İLGİ GÖRECEK
Klasik spor dallarında düzenlenen liglerden farklı olarak e-spor’da lig yıl boyunca devam edebiliyor. Örneğin, şampiyonlar ligi, süper lig, dünya turnuvası, yaz turnuvası gibi değişik başlıklarda müsabakalar yılın farklı dönemlerine yayılıyor ve e-spor heyecanı hep sürüyor. Türkiye’de ünlü e-spor takımları arasında Fenerbahçe, Beşiktaş, Galatasaray gibi ulusal bazda spor kulüplerinin yanı sıra FIFA, LOL, Zula, PUBG gibi her bir oyun liginin içinde tamamen e-spor alanında faaliyet gösteren takımlar var. Bahçeşehir Super Massive, Futbolist, Istanbul Wild Cats, Dark Passage, Youthcrew bunlar arasında. İstanbul Wild Cats Yönetim Kurulu Üyesi Murat Ergin de, e-spor’un gelecekte futboldan daha fazla ilgi göreceğini, şu anda oynayan ya da bu alana ilgi duyan gençlerin büyüdüklerinde bu kadar hızlı oyunun üzerine başka sporlara ilgi duyamayacaklarını kaydediyor. E-spor’un dünyada 1 milyar dolarlık bir değer yarattığını, Türkiye’de de hızla yayıldığını vurgulayan Ergin, “ABD’de takipçi sayısı olarak basketbolu, beyzbolu geçiyor. Türkiye’de şu anda en iyi yapılanmış lig LOL. Yerli oyun Zula ligi de var. Oyuncuları yönlendiren, ciddi bütçeleri olan takımlar kuruluyor” diye anlatıyor.

DEV STADYUMLAR KURULDU
E-spor’da stadyum yatırımları da yapılıyor. Dünyanın en büyük beş e-spor stadyumundan biri olan İstanbul Ataşehir’de ‘Watergarden E-spor Sahnesi’ Riot Games tarafından, Nonstop Zula Espor Merkezi de InGame Group tarafından kuruldu. Hızlı büyüyen sektöre yeni yatırım hazırlıkları da var. Riot Espor Arena, maç günlerinde 1.000 kişinin üzerinde seyirciyi ağırlayabilecek. Takımını destekleyerek e-spor atmosferini yerinde yaşamak isteyen herkesin keyifle zaman geçirebileceği Arena’nın kapasitesi daha büyük etkinliklerde iki katına çıkartılabilecek. Riot Games Türkiye Direktörü Erdinç İyikul, “Merkez, bin kişilik kapasiteye sahip. Avrupa’nın en büyüklerinden. Dev bir sahnesi, hakem odaları, oyuncu odaları ve sosyal alanları var Arena’nın üstü de açılabiliyor. Daha önce e-spor oyuncuları maçları evde online olarak izliyordu. Yeni merkezle cumartesi ve pazar günleri e-spor meraklıları bu sahneye gelecek” diyor.

HEM TIP ÖĞRENCİSİ HEM OYUNCU
21 yaşındaki Zula oyuncusu Burak Kunavoc, tıp eğitimi alıyor. Tam bir e-spor tutkunu ve profeysonel de oyuncu. E-spor kariyerine Zula’da başladığını anlatan Kunavoc, şunları anlatıyor: “4.5 yıldır Zula oynuyorum ve son 2 yıldır da profesyonel e-sporcu olarak turnuvalara katılıyorum. Aynı zamanda tıp fakültesi 2. sınıf öğrencisiyim. Üniversite ile e-spor kariyerini aynı anda götürmek zaman zaman zor olsa da her iki alanı da çok sevmem bana gerekli motivasyonu sağlıyor. Taraftarlarla birlikte oyun coşkusunu yaşamak, yeni arkadaşlar edinmek, para kazanmak ise e-spor’un getirilerinden sadece birkaçı. Beni takip eden, seven fanlarımın oluştuğunu görmek beni en mutlu eden tarafı. Karşılaşmalarda onlarla buluşmak, konuşmak, fotoğraf çektirmek ve gözlerindeki hayranlığı görmek bana mutluluk veriyor. E-sporda oyuncular olarak maaşlı çalışmıyoruz, buna karşılık 3 ay süren sezonluk turnuvalardan para kazanıyoruz.” E-spor oyuncusu 13 yaşından itibaren olunabiliyor. Çok dikkat gerektirdiği için 28 yaşından itibaren ise emekli oluyorlar.

YABANCI OYUNCU TRANSFER EDİLİYOR
E-sporun en çok gelişmiş olduğu ülke Güney Kore. Dünyanın en ünlü e-spor oyuncusu da Güney Koreli Faker. Kendi ülkesinde en sevilen üçüncü şöhret olan Faker’ın yıllık geliri 4 milyon doları buluyor. Türk takımları da yabancı oyuculara kadrolarında yer veriyor. Fenerbahçe’nin Güney Koreli oyuncusu Frozen Türkiye’nin en pahalı oyuncusu.
Oyuncuların transferleri için de ciddi paralar ödeniyor. Transfer bedelleri dünyada ortalama 1 milyon dolar civarında. Türkiye’de ise bu rakam 100 bin dolar civarında. Transfer bedellerinin yanı sıra şampiyon takımlara da adeta bir servet ödeniyor. Dota League’de şampiyon olan takım 9.5 milyon doları evine götürdü. League of Legends’ta dünya şampiyonu olacak takım 5 milyon dolar kazanıyor. Futbolist Takımı Menajeri Berke Mol, takım olarak bir aile olmayı başardıklarını belirterek, “Bu da bize başarıyı getiriyor. Yorucu bir meslek günde 8-9 saat oynayarak çalışıyoruz” diyor. Hem okulu hem de bu mesleği beraber yürütenler olduğunu dile getiren Mol, “İyi imkanlar sunulunca Türk oyuncular Asya ve Avrupa’nın gerisinde değil. Transferler de oluyor. Ömer Develi yakın dönemde ABD’nin en büyük takımlarından birine transfer oldu. Yurtdışından da Türkiye’ye gelen oyuncular var” diye konuşuyor.

KADIN OYUNCULAR ARTIYOR
E-spor’da kadın oyuncular da var. Kadın takımları yanında erkek liglerinde oynayan oyuncular da bulunuyor. İstanbul Wild Cats’den Zeynep Su Kaykılmaz (Sylchasie) ve Sena Aladağ (Chibi), League of Legends (LOL) liginde başarılara imza atıyor. Sena Aladağ, 22 yaşında Boğaziçi Üniversitesi İngilizce Öğretmenliği mezunu. 12 yaşından beri e-spora ilgi duyuyor. Riot Games tarafından geliştirilen çok oyunculu savaş arenası video oyunu LOL’de ise 9 yıldır oynuyor. Önceden sadece internette online yayıncılık yaptığını belirten Aladağ, İstanbul Wild Cats’in oyununu görüp kendisine ulaştığını söylüyor. Aladağ, LOL liginde yüzde yüz kazanma oranlarının olduğunu dile getirerek, erkeklere nazaran daha az sayıda maçta yer alsalar da kadınların oynadığı hiçbir maçı kaybetmediklerini, ilk oynadıkları hafta asist rekoru kırdığını anlatıyor. O, günde en az 6 saat oyun oynuyor ve geri kalan vakitlerinde başka profesyonel oyuncuları izliyor. Aladağ, “İnsanlar ilk kez kadın oyuncu gördükleri için size güvenmekte sıkıntı yaşıyor ve ‘oyun oynayan kadın’ algısıyla savaşmak zorunda kalıyorsunuz. Ama ilk olmak keyifli tabii ki” diyor.
Kaykılmaz da 21 yaşında. İstanbul Üniversitesi’nde Dilbilim eğitimi alıyor. 2013 yılında arkadaşları sayesinde LOL oynamaya başlamış. Uzun süredir takip ettiği bir spor dalı. Twitch.tv üzerinden yaklaşık 2016’dan beri LOL yayını yapan Kaykılmaz’a İstanbul Wild Cats takımı ulaşmış. Kaykılmaz, takım şampiyonluğu olarak 2019 yılı Akademi Ligi şampiyonluğu bulunduğunu, ayrıca resmi LOL liglerinde galibiyet alan ilk kadın oyuncu olduğunu anlatıyor. Çalışma sezonlarında günde 10-15 maç oynadıklarını, bunun da günde yaklaşık 8-9 saate denk geldiğini belirtiyor.

RAKAMLARLA E-SPOR
* Türkiye’de 4 milyon takipçisi var
* Dijital oyundan elde edilen gelir 878 milyon dolar
* Dijital oyunda dünyada 18’inci sıradayız
* Ülkemizde amatör E-Spor takımı 15 binin üzerinde
* Takım bünyesinde oynayan oyuncu sayısı 60 bin
* Oyuncuların yüzde 37’si hem PC, hem mobil hem de konsol kullanıyor

LİGLERİ OLAN OYUNLAR
E-spor’da her oyun için farklı lig bulunuyor. Ligleri olan oyunlar ise şöyle:
LEAGUE OF LEGENDS: Riot Games tarafından geliştirilen ve yayımlanan video oyunu. 2009 tarihinde piyasaya çıktı. Tempolu, rekabete dayalı, strateji oyunlarının heyecanını rol yapma oyunlarının öğeleriyle bir araya getiren çevrim içi bir oyun. Tasarımları ve oynanışlarıyla kendine özgü şampiyonlardan oluşan iki takım, çeşitli savaş alanlarında ve oyun modlarında başa baş mücadele eder.

PUBG: PlayerUnknown’s Battlegrounds, Bluehole tarafından yayımlanan ve geliştirilmekte olan çok oyunculu bir video oyunudur. Oyunda 100’e yakın oyuncu rotası belirlenmiş bir uçağın içinde oyuna başlarlar. İstedikleri zaman uçaktan atlarlar ve paraşütleriyle adanın herhangi bir konumuna inerler. İlk çıktığı dönemde PC platformu için Steam üzerinden yayımlanan oyun, artık akıllı telefon ve tabletlerde oynanabiliyor.

ZULA: Zula, MadByte Games tarafından geliştirilen, Lokum Games tarafından dağıtılan, devasa çok oyunculu çevrimiçi birinci şahıs nişancı oyunu (MMOFPS) türünde Türk yapımı video oyunudur. Oyun Türkiye’den sonra ilk defa Brezilya’da, 2016 yılının Haziran ayında, Playspot firması tarafından yayımlanmıştır. Zula kendisine ait oyun alanıyla oyunseverlerin büyük beğenisini kazanmaya devam ediyor. Özellikle haritaların Türkiye’den olması oyunu daha ilgi çekici hale getiriyor.

DOTA: Defence of the Ancients (DOTA) Valve Corporation tarafından geliştirilen ve dağıtımı yapılan oynaması ücretsiz bir çevrimiçi çok oyunculu savaş arenası oyunudur. Oyundaki asıl amaç iki tarafın birbirinin ‘Ancient’ olarak adlandırılan ana binalarını yok etmektir. İki tarafın oyuncuları aynı kahraman listesinden oyun boyunca onları temsil edecek olan kahramanlarını seçerler. Aynı oyunda aynı kahramandan sadece bir tane olabilir.

FIFA: FIFA futbol, Electronic Arts’ın bir kolu olan EA Sports tarafından 1993’ten bu yana yıllık çıkarılan futbol oyunudur. Dnyanın en başarılı ve popüler spor oyunları listesinde zirveyi kimseye bırakmıyor. FIFA 2020 de lanse edildi. Oyunda dünyanın dört bir yanından 17 futbol sahasında becerilerinizi sergileyebiliyorsunuz. Yeni Volta modu çok farklı deneyimler elde etmenizi sağlayacak.